Ulice współczesnej Warszawy pełne są przytulnych kawiarni. Tylko w ścisłym centrum miasta są ich dziesiątki. Trudno sobie wyobrazić, że Warszawa nie miała kiedyś takich publicznych miejsc, w których można było cieszyć się pięknem miasta, ulubionym napojem i bez pośpiechu odpoczywać. Starożytne kawiarnie, które po raz pierwszy pojawiły się na Bliskim Wschodzie, były miejscami spotkań ludzi. Pierwsze małe lokale były odwiedzane głównie przez mężczyzn. Tam mogli wypić kawę lub inny napój, zagrać w gry planszowe, porozmawiać z przyjaciółmi, zapalić sziszę lub po prostu zrelaksować się i rozcieńczyć rutynę ciekawymi spotkaniami – podaje strona warsaw1.one.
Pierwsze kawiarnie w Polsce różniły się jednak nieco od tych w innych krajach. W tym artykule dowiesz się, jak wyglądała pierwsza kawiarnia w Warszawie i jej następczynie, czym różniły się od współczesnych lokali i co oferowały odwiedzającym.
Kawiarnia “Za Żelazną Bramą”: ciekawostki o pierwszej kawiarni w Warszawie
Czy wiesz, że w pierwszej kawiarni w Warszawie kawy spróbował sam król Jan III Sobieski? Otóż pierwszą kawiarnią w Warszawie była kawiarnia “Za Żelazną Bramą” Henryka Duvala, która została otwarta 16 listopada 1724 roku przy ulicy Ogrodu Saskiego. Wystarczy wyobrazić sobie emocje i pełną salę, jakie wywołało otwarcie pierwszej kawiarni w stolicy Polski. Wydawało się, że kawiarnia jest skazana na sukces i stały napływ gości.
Jednak mimo oczekiwań właściciela, Henryka Duvala, lokal wywołał niepokój, a nawet niechęć wśród okolicznych mieszkańców. Kawiarnia “Za Żelazną Bramą” szybko zbankrutowała z powodu braku popytu. Warszawiacy uważali, że picie kawy w miejscach publicznych jest nieprzyzwoite, więc prawie nikt nie odwiedzał kawiarni. Warto zauważyć, że kawiarnie cieszyły się już dużą popularnością w innych krajach europejskich. Warszawskie lokale będą docenione przez mieszkańców znacznie później.
Skąd wzięła się miłość do kawy w Warszawie?
Dopiero pod koniec osiemnastego wieku kawa została doceniona i pokochana w Polsce. Kawa przybyła do Warszawy z Turcji. W tym czasie na zakup kawy mogli sobie pozwolić tylko magnaci i ludzie bogaci. Kawa stała się symbolem luksusu. Wiele osób uważało, że kawa jest niezwykle zdrowa i piło ten napój wyłącznie dla poprawy stanu układu pokarmowego. Prawdziwych smakoszy było niewielu, bo kluczem do dobrej kawy było jej odpowiednie przygotowanie. Znawców kawy można było policzyć na palcach jednej ręki, więc nawet miłośnicy kawy musieli eksperymentować, by znaleźć swój ulubiony sposób przyrządzania napoju.
Mimo nieudanej próby otwarcia pierwszej kawiarni, “Za Żelazną Bramą”, do końca osiemnastego wieku w Warszawie działało ponad dziesięć kawiarni. Z jakiegoś powodu mieszkańcy natychmiast się w nich zakochali. Gdyby Henryk Duval otworzył swoją kawiarnię nieco później, również stałaby się popularna wśród mieszkańców. W tym czasie najsłynniejszymi kawiarniami w Warszawie były “Okuniowa”, “Wiejska Kawa” i “Kolsonowa”.
Życie Warszawy zaczęło lśnić zupełnie innymi barwami, gdy gwałtownie wzrosła liczba kawiarni w mieście. Już w 1844 roku w stolicy było ponad sto siedemdziesiąt kawiarni.
Funkcje kawiarni w okresie międzywojennym
Okres Młodej Polski można scharakteryzować jako szczyt popularności małych i przytulnych kawiarni. Często przy filiżance kawy można było spotkać wybitnych polskich artystów i osobistości świata kultury. Kawiarnie stały się miejscem spotkań kulturalnych.
Szczególnie w okresie międzywojennym do kawiarni przychodzili politycy, osoby publiczne i naukowe. Przy stolikach mogły być rozstrzygane ważne sprawy, które wpływały na losy Polski.
Jednym z najbardziej popularnych i ulubionych miejsc warszawskich polityków była kawiarnia „Lurs”. Natomiast osobistości kultury i sztuki częściej można było spotkać w kawiarniach Ziemiańska oraz Kultura i sztuka. W lokalach tych organizowano wówczas wystawy sztuki, a nawet pokazy mody, które przyciągały różne grupy społeczne.
Charakterystyczne cechy pierwszych warszawskich kawiarni
Pierwsze kawiarnie w Warszawie otwierały się wcześnie rano i pozostawały otwarte do późnych godzin nocnych. Niektóre lokale przyjmowały gości nawet w niedzielę, co w tamtych czasach było rzadkością. O pracy pierwszych kawiarni decydowała nie koncepcja lokalu, ale prawo religijne i życzenia odwiedzających. Na ich działalność wpływały specjalne przepisy, które dotyczyły głównie zasad, higieny oraz specyfiki podawania i przygotowywania potraw i napojów.
W porównaniu z nowoczesnymi lokalami, stare warszawskie kawiarnie działały z dużą odpowiedzialnością, według wyraźnych zasad i z szacunkiem dla każdego klienta. Na przykład za długie paznokcie czy nieschludne ubranie pracownik mógł zostać zwolniony.
Pierwsze kawiarnie były odwiedzane głównie przez mężczyzn, podobnie jak to miało miejsce na Bliskim Wschodzie. Kobiety w kawiarniach mogły podlegać krytyce, ale z czasem wszelkie stereotypy dotyczące płci zniknęły.
Kawiarnie uważane były za miejsce, gdzie rodziło się życie towarzyskie, dlatego najczęściej odwiedzali je miłośnicy prasy, nowych plotek i sensacji. Aby dostać się do niektórych stołecznych kawiarni, trzeba było zapłacić przy wejściu. Lokale te posiadały specjalne miejsca dla specjalnych, bardziej uprzywilejowanych gości.
Lokal można było prawdziwie ocenić po tym, jak w nim serwowano kawę i inne napoje. Kawa podawana była w kilku wariantach, rzadziej oferowano herbatę i napoje alkoholowe. Do kawy zawsze przynoszone były słodycze. Każdy lokal różnił się dodatkami do napoju. Na przykład w kawiarni “Lurs” do zestawu kawowego był dołączony słodki kotlet, a w kawiarni “Króle” – mini ciasteczka. Najpopularniejsze miejsca oferowały własne, autorskie desery. Latem w menu pojawiały się lody własnej produkcji.
Współczesnym ludziom kawiarnie często kojarzą się z małymi, cichymi i przytulnymi miejscami, o skromnych wnętrzach bez patosu i przepychu. Jednak pierwsze warszawskie kawiarnie zachwycały bogatym wystrojem: bujnymi żyrandolami, egzotycznymi elementami dekoracyjnymi, drogimi meblami i luksusowymi naczyniami. Na przykład w warszawskiej kawiarni “Adria” można było zobaczyć papugi w klatkach i importowane kaktusy. W wielu kawiarniach był bilard i inne gry. Na porządku dziennym były tańce, występy kabaretowe, a nawet przedstawienia. W kawiarniach stolicy Polski nie mogło zabraknąć muzyki na żywo.
Wystrój tych lokali zdecydowanie przyciągał osoby o odpowiednim statusie. Odwiedzali je głównie wpływowi i zamożni mieszkańcy miast lub turyści. Jednak wraz z upływem czasu i zmianami koncepcji, kawiarnie stały się dostępne dla każdego.
