Współczesna Warszawa jest uważana za silne i potężne centrum edukacyjne. Studenci z całego świata wybierają uczelnie wyższe w stolicy Polski, a szkoły i gimnazja Warszawy zajmują pierwsze pozycje w czołówce najlepszych instytucji edukacyjnych. Historia edukacji w Warszawie rozpoczęła się kilka wieków temu, a niektóre instytucje edukacyjne nadal działają do dziś, pisze warsaw1.one. Zapraszamy do zapoznania się z pierwszymi warszawskimi szkołami i gimnazjami, które stały się solidnym fundamentem dla edukacji Polski w przyszłości.
Powstanie szkolnictwa średniego w Warszawie
Historia edukacji w Warszawie często kojarzy się ze średniowiecznymi zamkami, które powstały na początku XX wieku za projektem Henryka Juliana Gaya. Zamki znajdowały się w dwóch ówczesnych dzielnicach stolicy Polski: na Powiśle i Pradze-Północ. Zamki te odegrały ważną rolę w rozwoju edukacji. Szkoła, która znajduje się przy ulicy Drewnianej, przetrwała do dziś.
Budowa dwóch pierwszych szkół w Warszawie nie było przypadkowe razem z wydarzeniem, o które walczyli podczas rewolucji w 1905 roku. Warszawa otrzymała wówczas prawo nauczania w języku polskim. Wydarzenie to stało się ważnym i fundamentalnym momentem w historii edukacji w Polsce i dalszym rozwoju nauki.
Otwarcie szkoły przy ulicy Drewnianej nastąpiło 1 września 1906 roku. W tym czasie nauka odbywała się wyłącznie w języku rosyjskim. W czasie I wojny światowej szkoła była prowadzona przez polskojęzycznych nauczycieli, którym pozwolono uczyć tylko przedmiotów duchowych i religijnych. W tym czasie była to szkoła podstawowa z niewielką liczbą uczniów. Jednak pomimo upływu czasu, zmian władzy, wojny – szkoła nadal funkcjonuje i rozwija się.
Pierwsza żeńska szkoła średnia w Warszawie
Pierwsza i najstarsza szkoła żeńska w Warszawie powstała w 1874 roku. Pensja Jadwigi Sikorskiej od początku swojej działalności miał cztery klasy i mieścił się przy ulicy Marszałkowskiej 153. Wiadomo, że już w 1875 roku w pensjonacie uczyło się 64 uczennic. Akceptowali wszystkich: bez względu na status społeczny, religię czy narodowość. Dlatego pensjonat szybko zyskał popularność: po kolejnym roku liczba uczennic potroiła się. Dlatego w latach 1917-1918 Pensja powiększyła się do ośmiu klas.
Szkoła dla kobiet natychmiast stała się dość prestiżową instytucją edukacyjną. Była to niemal jedyna szkoła w Warszawie, w której mimo niebezpieczeństwa nadal nauczano różnych przedmiotów: nauk społecznych, historii, geografii, nauk przyrodniczych i literatury w języku polskim.
Do najwybitniejszych wykładowców pierwszej warszawskiej szkoły żeńskiej należeli Bronisław Chlebowski, Stanisław Kalinowski (późniejszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego), Piotr Chmielowski i Władysław Smoleński. Wykładowcami szkoły byli znani naukowcy, działacze społeczni, których działalność miała duży wpływ na dalszy rozwój nauki w Polsce. Często na zaproszenie w gimnazjum wykładali także zagraniczni naukowcy, co zapoczątkowało międzynarodowe stosunki naukowe.
Zajęcia nie były łatwe: uzupełniały je ciekawe spacery, spotkania edukacyjne i wycieczki.
Uczennice z szkoły miały wszystkie niezbędne możliwości i zasoby do poznania świata i rozwoju. Dla uzdolnionych uczennic otwarto lekcje rysunku, chóry i redakcję gazety „Nowy Dzwonek”.
Pensja po pewnym czasie stała się najlepszą szkoła w Polsce. W ciągu niespełna pięćdziesięciu lat działalności absolwentami pensji były ponad trzy tysiące uzdolnionych dziewcząt, którym szkoła otworzyła drzwi do lepszej przyszłości. Najlepszym tego przykładem jest najsłynniejsza absolwentka pensjonatu – Maria Skłodowska-Curie, która później podbiła cały świat.
Okres międzywojenny: jakie zmiany zaznała pensja?
I wojna światowa nie przeszkodziła w działalności pensji. Zmiany nastąpiły po 17 sierpnia 1918 roku, kiedy Jadwiga Sikorska przekazała placówkę oświatową na własność państwa.
Początkowo szkołę nazwano Królewsko-Polskie Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Następnie placówka stała się Państwowym Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi.
W 1924 roku gimnazjum przeniesiono na plac Trzech Krzyży. Nowy budynek poszerzył perspektywy i możliwości gimnazjum, nowe sale lekcyjne zostały wyposażone we wszystkie niezbędne elementy dla wysokiej jakości procesu edukacyjnego. Nie wszystkie uczelnie w Warszawie posiadały takie budynki.
W 1933 roku gimnazjum przemianowano na X Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi. Nowi właściciele kontynuowali działalność: dbali i rozwijali placówkę edukacyjną, zapewniali uczniom wysoki poziom wykształcenia. Wykładowcami liceum byli wybitni uczeni, m.in. filolodzy Juliusz Saloni i Zofia Gąsiorowska, znani fizycy i matematycy.
Liceum stało się niemal pierwszą w Warszawie placówką oświatową, w której rozpoczęły się lekcje pokazowe, konferencje i spotkania ze znanymi naukowcami i osobami publicznymi.
Wychowanie estetyczne – cecha pierwszego liceum w Warszawie
Oprócz nauczania różnych nauk liceum koncentrowało się na edukacji specjalnej – kulturowej i estetycznej. Nie tylko wykłady odbywały się na zajęciach: uczniowie często odwiedzali wystawy, koncerty, przedstawienia. Często mury liceum gościły wybitnych artystów ówczesnej Polski i artystów światowych. Wielki sukces odniósł teatr szkolny.
W liceum założono Koło Opieki Rodzicielskiej, którego głównym celem była organizacja pomocy i wsparcia dla biednych uczniów. Następnie zaangażowano również kampanie charytatywne, w których studenci mieli możliwość pomocy bezrobotnym, emerytom, osobom, które straciły dom i tym podobne. Organizowano też zbiórkę pieniędzy, które przeznaczano na potrzeby Warszawy i Polski. Taka działalność liceum jednoznacznie ukształtowała wrażliwość społeczną wśród studentów, która odgrywa ważną rolę w życiu.
Okres II wojny światowej i jej wpływ na rozwój edukacji
1 września 1939 roku to nie tylko początek II wojny światowej, ale także okres, który wpłynął na rozwój nauki w Polsce. Działania wojenne jednoznacznie zakłóciły stabilny proces edukacyjny. Ale to nie powstrzymało uczniów i nauczycieli przed kontynuowaniem pracy. Żadne naloty i bombardowania budynku nie przerwały nauki w Gimnazjum.
W listopadzie 1939 roku zamknięto w Warszawie wszystkie szkoły ogólnokształcące. 1 grudnia 1939 Marta Frankowska zorganizowała w stolicy Polski tajne nauczanie, dzięki której w placówce szkolnej prowadzono lekcje. Jednak taka heroiczność uczniów i nauczycieli została opłacona najcenniejszym – życiem. Okupanci niszczyli wszystkich na swojej drodze. Łącznie z 44 nauczycieli gimnazjum zginęło 10. Duże straty były również wśród uczniów. Następnie okupantom udało się zniszczyć budynek, co całkowicie zaprzestało jego działalności.
Gimnazjum Realne w Warszawie: historia zaginionej placówki oświatowej
Gimnazjum Realne – jedno z pierwszych gimnazjów w Warszawie, siedmioklasowa szkoła istniejąca w latach 1841-1862.
Gimnazjum Realne zostało otwarte w stolicy Polski w sierpniu 1841 roku. Natychmiast na naukę przyjęto prawie trzystu pięćdziesięciu uczniów. Początkowo proces edukacyjny odbywał się w Pałacu Kazimierzowskich. W 1842 r. Gimnazjum przeniosło się do nowej siedziby(obecnie budynek Wydziału Biologii Szkoły Głównej).
Gimnazjum Realne to wyjątkowa instytucja edukacyjna, niepodobna do innych ówczesnych szkół. Zajęcia miały charakter praktyczny, a działalność Gimnazjum miała swój cel zgodnie z pozytywistyczną zasadą pracy organicznej. Głównym celem działalności gimnazjum było jakościowe przygotowanie młodzieży do zajęć przemysłowych. Główne przedmioty obejmowały nauki przyrodnicze, praktyczne zajęcia z malowania, produkcji cukru, produkcji wina, musztardy, przemysłu chemicznego i maszynowego. Po pewnym czasie gimnazjum stało się jedną z najlepszych szkół nie tylko w Warszawie, ale także w Polsce. Instytucja edukacyjna rozwijała się, dołączono do niej Szkołę Sztuk Pięknych. W 1852 roku gimnazjum stało się instytutem technicznym. Jednak dalsze wydarzenia, wojna, grabież, zniszczenie budynku położyły kres istnieniu wybitnej instytucji edukacyjnej.
